Waarom zweten we?
Zweetklieren vormen een belangrijk deel van onze huid. Zij dienen vooral voor temperatuurregulatie. Zweten is een normale reactie van het lichaam: het zorgt ervoor dat je het niet te warm krijgt. Als het warm is of als je veel beweegt, ga je zweten. Maar ook door stress, door het drinken van alcohol of door het eten van gekruid voedsel, kun je gaan zweten. Zweetklieren in de huid gaan dan zweet produceren. Dat zweet verdampt, waardoor je lichaam warmte kwijtraakt. Het regelen van de temperatuur gebeurt door een orgaan in je hersenen: de hypothalamus. In de hypothalamus zit de thermostaat van het lichaam. Zenuwen die vanuit de hypothalamus naar de zweetklieren lopen reguleren de zweetproductie. Zweet is ook belangrijk als het gaat om seksuele aantrekking.
Anatomie van het zweten
Zweetklieren liggen voornamelijk in het onderhuidse vetweefsel, ze hebben een uitvoergang in de opperhuid. Er zijn twee verschillende soorten zweetklieren: de apocriene zweetklieren en de
eccriene zweetklieren.
De apocriene zweetklieren:
De eccriene zweetklieren:
zijn belangrijk voor de temperatuurregulatie van de huid en dus het lichaam.
Te veel zweten (hyperhidrose)
Te veel zweten wordt ook wel hyperhidrose genoemd.
Hyperhidrose wordt meestal als erg hinderlijk ervaren, werkt vaak stigmatiserend en kan leiden tot sociaal isolement. Geurend zweet wordt zeer onterecht door de omgeving al snel geassocieerd met onvoldoende lichamelijke verzorging. Natte transpiratie wordt geassocieerd met angst en lagere betrouwbaarheid.
Of transpiratie als storend wordt ervaren is uiteraard sterk afhankelijk van persoon en omgeving. Ondanks dat veel mensen last hebben van overmatig zweten wordt er vaak uit gêne weinig over gesproken. Veel mensen schamen zich voor hun aandoening.
Oorzaken van veel zweten
Bij overmatig zweten produceren de zweetklieren in je huid meer zweet dan nodig is om je lichaam te beschermen tegen oververhitting. Er is dan sprake van een te hoge activiteit van de centrale thermostaat of van de geleidende zenuwen. Veel zweten kan in verschillende vormen voorkomen. Sommige mensen hebben er alleen last van op een bepaald moment, bijvoorbeeld na het sporten. Anderen hebben er last van bij stress, bijvoorbeeld voor een examen. Maar sommige mensen hebben altijd last van overmatig zweten. Overmatig zweten is een probleem dat veel patiënten belemmert in het dagelijks leven. Zo is het vervelend om iemand de hand te schudden als je overmatig last hebt van zweethanden. Of als je een presentatie moet houden met natte plekken onder de oksels. Ook kan een nare zweetgeur belemmerend werken bij professionele en/of privé relaties.
Dit zijn de meest voorkomende oorzaken van
veel zweten:
Hormonale veranderingen, denk bijvoorbeeld aan zwangerschap of de overgang.
Primaire hyperhidrose en secundaire hyperhidrose
We maken bij overmatig zweten onderscheid in primaire en secundaire hyperhidrose.
Primaire hyperhidrose
Bij primaire hyperhidrose zweet het lichaam meer dan nodig is als gevolg van een overactief zenuwstelsel. Er is dan sprake van een te hoge activiteit van de centrale thermostaat of van de geleidende zenuwen naar de zweetklieren. Dit verschijnsel kan over het hele lichaam plaatsvinden. Waarschijnlijk is er geen speciale oorzaak. Sommige mensen zweten nu eenmaal meer dan andere. We weten niet precies hoe dat komt. Vaak komt het in de familie voor.
Je hebt primaire hyperhidrose als het overmatig zweten minstens 6 maanden bestaat en je ten minste vier van de volgende klachten hebt:
Secundaire hyperhidrose
Bij secundaire hyperhidrose zweet het lichaam overmatig als gevolg van een fysiek of psychisch probleem. Denk hierbij aan oorzaken als:
medicijngebruik:
Bij secundaire hyperhidrose is het belangrijk om de onderliggende oorzaak van het overmatig zweten aan
te pakken.
Hoe vaak komt hyperhidrose voor?
In Nederland hebben ongeveer 530.000 mensen last van overmatig zweten. Dit kan over het hele lichaam voorkomen, maar dit kan ook heel lokaal zijn.
Tips bij veel zweten
Afhankelijk van de klachten zijn er verschillende tips die je kunnen helpen het zweten te verminderen:
Natte en/of stinkoksels (hyperhidrosis axillaris)
Overmatig zweten komt voornamelijk voor in de oksels (hyperhidrosis axillaris), op de handpalmen (hyperhidrosis palmaris) en op de voetzolen (hyperhidrosis plantares). Het hebben van natte of zelfs klotsende oksels kan heel belemmerend zijn in het dagelijks leven. Men gaat zich vaak verkleden en mensen hebben last van gele of natte plekken in de kleding. Daarnaast kunnen mensen die last hebben van ernstig okselzweten ook last krijgen van irritatie en eczeem. Natte oksels zijn het gevolg van overactieve apocriene en/of eccriene zweetklieren. Apocriene zweetklieren produceren een vetachtig zweet dat verantwoordelijk is voor de kenmerkende zweetgeur.
Huidbacteriën kunnen het zweet omzetten in de bekende ‘zweetlucht’. Er is vaak veel onbegrip voor stinkende transpiratie. Het wordt namelijk geassocieerd met een gebrek aan persoonlijke hygiëne. Deze ‘zweetlucht’ kan weliswaar verholpen worden met een douche, maar een stinkgeur in de oksels heeft niets te maken met hoe vaak de oksels gereinigd worden.
Zweethanden (hyperhidrosis palmaris)
Overmatig zweten komt voornamelijk voor in de oksels (hyperhidrosis axillaris), op de handpalmen (hyperhidrosis palmaris) en op de voetzolen (hyperhidrosis plantares). Sommige mensen die last hebben van overmatig zweten merken dit alleen aan hun handpalmen. Dit wordt ook wel palmaire hyperhidrose genoemd. Sommige mensen hebben hier al last van vanaf de baby,- of kinderleeftijd. Anderen krijgen hier vanaf de tienerleeftijd mee te maken. Vaak komt het in de familie voor. Bijna iedereen heeft wel eens last gehad van zweethanden in stressvolle situaties, als we bang of opgewonden zijn. Dit komt omdat er heel veel eccriene klieren in onze handen zitten. Deze zorgen ervoor dat de handpalmen normaal gesproken altijd iets vochtig zijn. Hierdoor heb je beter houvast bij het hanteren van een pen of gereedschap. Mensen die last hebben van zweethanden hebben de hele dag door natte handen. De zweetdruppels druipen vaak van de handen af. We gebruiken onze handen de hele dag. Handen die nat zijn van het zweet kunnen vervelend zijn, bijvoorbeeld als je iemand een hand wil geven of als je iets wilt vastpakken.
Tips voor het omgaan met zweethanden:
Natte oksels voorkomen
Natte oksels zijn ontzettend vervelend. De volgende maatregelen kun je overwegen om natte oksels
te verminderen:
Probeer overgewicht te vermijden.
mensen met overgewicht hebben meer lastDe huisarts kan het volgende voorschrijven:
Transpiratievlekken in kleding
Gele vlekken kunnen in kleding ontstaan wanneer zweetplekken zich mengen met een anti-transpirant of deodorant. Het aluminium in de anti-transparant of deodorant gaan een chemische reactie aan met de zouten in het zweet. Dit type vlekken is moeilijk schoon te krijgen. Tips tegen zweetvlekken in kleding:
Zweetvoeten. (hyperhidrosis plantares)
Overmatig zweten komt voornamelijk voor in de oksels (hyperhidrosis axillaris), op de handpalmen (hyperhidrosis palmaris) en op de voetzolen (hyperhidrosis plantares). Hyperhidrose voeten zijn altijd helemaal nat van het zweet. Vaak zijn ze ook koud. Door de overmatige zweetproductie is de huid van de voet vaak verweekt en rimpelig. In de voet zitten veel zweetklieren. Vaak hebben voeten ook een dikke hoornlaag, dat is de bovenste huidlaag. Deze huidlaag bestaat uit afgestorven huidcellen. Deze afgestorven cellen vormen in combinatie met de vochtige omgeving (veroorzaakt door de overmatige zweetproductie) een ideale voedingsbodem voor bacteriën en schimmels.
Deze bacteriën kunnen zweet omzetten in stinkende geurstoffen.
De nare geur wordt dus veroorzaakt door bacteriën. Door het aantal bacteriën op de huid te verminderen, kan je proberen om zweetvoeten
te bestrijden.
De volgende maatregelen kun je overwegen om overmatig zweten van de voeten te verminderen:
De behandeling van hyperhidrose
Bij de behandeling van secundaire hyperhidrose moet de onderliggende oorzaak worden aangepakt. Voor de behandeling van primaire hyperhidrose zijn er diverse mogelijkheden. De behandeling hangt af van de ernst en de plaats van de hyperhidrose.
Orale behandelingen (inname van het medicijn via de mond):
Botulinetoxine (“Botox”)
Chirurgie
Lokale behandelingen:
Iontoforese
Microgolf
allesoverhyperhidrose.nl is een initiatief van het Nederlandse patiëntenplatform hyperhidrose en Will Pharma